Reaksyon Bahin sa mga Sugbuanong Pulong nga Nalista ni Antonio Pigafetta Niadtong 1521

Gikan sa lista ni Antonio Pigafetta sa mga Sugbuanong pulong sa karaang panahon, nakapamatikud ko sa mga mosunod:

1. Aduna’y mga karaang pulong nga wala gayod mausab. Pareho ra ang gipasabot ug ang pantitik niini sama sa tipay, dughan, ug lubi.
2. Aduna sa’y mga karaang pulong nga dako kaayo ug kalainan sa bag-ong Cebuano sama sa paranpaon (babaye) ug gandan (kutsara).
3. Aduna’y mga karaang pulong nga pareho ra ang gipasbot sa bag-ong Cebuano apan nausab ang pantitik sama sa acin (asin), sico (siko), ug matta (mata).
4. Ang ubang mga pulong aduna’y gamay nga kalainan sa pantitik apan duol ug panlitok. Sama niini ang monoch (manok) ug saghin (saging).
5. Naporma ang uban nga mga bag-ong Sugbuanong pulong gikan sa pagpuno o pagkuha ug mga titik sa karaang pulong. Sama niini ang bani (banig) ug paha (paa).
6. Ang mga titik nga “ai”, “c”, “ch”, “ei”, “x”, ug “z” naa sa ubang mga karaang pulong ug wala na sa bag-ong Cebuano.
7. Aduna’y mga karaang pulong nga lahi na ug gipasabot sa bag-ong Cebuano. Sama niini ang gapas nga kaniadto nagpasabot ug baliog (scarf) apan karon, nagpasabot kini ug 'cotton sa ininglis.
8. Aduna’y mga karaang Cebuano nga hangtud karon gigamit pa sa katawhan sama sa marica (ngari).

Sa wala pa miabot ang mga Kastila, aduna na’y naporma nga sinultian ang atong mga kagikanan. Gamit niini, sila nagkasinabtanay ug nagkahiusa. Pasalamat kita kanila nga kita sab karon nagkasinabtanay. Apan sa pagsakop sa mga Kastila sa Pilipinas, dako sab ilang naimpluwensya sa Sugbuanong sinultian. Nakita nako nga nagpadayon ang pagtubo sa Cebuano mahitungod buhi kini sa daghang bahin sa nasod. Apan ang pagbag-o dili unta kini mahimong babag sa pagtamud sa atong kultura nga naghiusa kanato. Ang atong sinultian mao sab ang atong kasaysayan; busa, angay kini natong daygon aron magpabilin ang atong pagkatawo isip Sugbuanon.