Talaan sa Miaging Semana (5)

Minahal kong Diary,

Wala’y klase sa miaging Lunes tungod sa pagsaulog sa National Heroes’ Day dinhi sa Pilipinas aron paghandum sa Cry of Pugad Lawin sa Katipunan nga gipangulohan ni Andres Bonifacio alang sa pagkab-ot sa kagawasan gikan sa mga Katsila. Apan sa maong kapistahan, akong nabantayan nga wala gayod nasayod ang katawhan sa hinungdan niining adlawa. Sakit palandungon, usa na ko niini; usa ko sa mga tawo nga nakalimot sa mahinungdanong sugilanon sa maong adlaw. Alang kanako, gumikan kini sa dakong gahum sa bag-ong teknolohiya nga nagbunga og mga nagkalainlaing butang nga mas gitagaan nato og dakong pagtagad. Gipailaila sab niini ang paspas nga panginabuhi sa katawhan; halos tanan madali-dali na. Isip mga Pilipino, dili nato angay hikalimtan ang atong gigikanan tungod dako kining impluwensiya kon unsa kita karon ug kon unsa atong nasod karon.

Sagad ra ang miaging semana, wala’y labot sa mubo nga bakasyon gumikan sa National Heroes’ Day. Dali ra niagi ang upat ka adlaw ug wala kaayo nahitabo nga nakadani nako. Arang-arang ra ang mga buluhaton ug ang mga pagtulun-an nga akong naagian. Nalipay gayod ko tungod nakasingit pa ko og panahon aron makapahuway.

Sunod semana, ang tulunghaan magsaulog sa Pakiglambigit Dos Mil Otso o Intramurals alang sa kadaghanan. Sulod sa miaging semana, nahimatikdan gayod nako ang pagpaningkamot ug pagpangandam sa mga magtutungaha alang sa umaabot nga kalihokan.

Tanan-tanan, natagbaw gayod ko karong semanaha ug karon, nagpaabot ko sa sunod tungod sigurado ko nga aduna pa’y mga maanindot nga panghitabo nga nagpaabot sab kanako.

Sugilanon Luyo sa Sitio Birhen sa Regla, Barangay Mabolo, Siyudad sa Sugbo

Lima Ka Bag-ong Sugbuanong Pulong (11)

1. Ugangan n. Parents-in-law, the parents of one’s wife or husband

• Isip ikaduhang ginikanan ang pagtagad niya sa iyang ugangan.

2. Ugbok v. To plant or install a post, pole, peg, etc.

• Aduna’y mga gi-ugbok nga haligi sa suga mata’g eskina.

3. Urakan n. Hurricane, typhoon, whirlwind, cyclone, tornado, gale

• Ang urakan ang hinungdan mao naanod sa baha ang mga balay dapit sa sapa.

4. Usbaw n. Increase, advance, addition, progress, development, extension, benefit; acceleration

• Gi-dahom nga aduna’y pagpang-usbaw sa matirkula sunod tuig.

5. Uyon v. To nod, okay, yes, submit, approve, affirm, agree

• Naka-uyon ang lumalangyaw sa iyang pagbisita sa Sugbo.

Talaan sa Miaging Semana (4)

Minahal kong Diary,

Usa ka semana na sab ang mitapos. Salamat sa Ginoo sa usa ka malampusong pakigbisug sa tunghaan! Nalipay gayod ko sa kasagaran nga resulta sa midterm exams nga nahitabo sa miaging duha ka semana. Labing nindot gayod ang pagbati nga madaugon ang bunga sa akong pagpaningkamot. Ang akong pagkayod nahimong usa ka katumanan. Apan, dili gayod nako malimud nga aduna sab ko’y mga pagmahay nga miabot sama sa wa pagkatagbaw sa nakuha nga grado sa laing tun-anan. Labaw pa unta g’yod akong nabuhat. Apan, sige na lang; wala na man sab ko’y mabuhat tungod homan na man. Bisan unsaon, dili na nako mabalalik ang mitapos na, busa nagpabilin ko karon sa paglaum ug sa pag-ampo nga maka-bawi ko sa akong mga kulang sa umaabot nga pre-final ug katapusang exams. Sa sunod nga higayon, ako na g’yod ihatag ang tanan-tanan, wala’y sobra ug wala’y kulang. Mas labing dakong pagtagad na akong ihatag, dili lang pamaagi sa pagtuon, apan sa pag-apil sa klase usab. Nagatuo ko nga makaya ra g’yod ni nako kon aduna sab ko’y disiplina. Dili angay nga magsalig lang ko sa Ginoo nga tabangan ko Niya. Angay sab nga molihok ko kutob g’yod sa akong makaya. Ingon pa nila, “Do your best and God will do the rest.” Nakat-on ko gumikan sa akong sayop, busa paningkamutan nako nga dili na kini mausab. Hinaut pa unta nga akong makab-ot kini akong pangandoy nga magpadayon isip sakop sa Dean’s List aron malipay akong mga ginikanan nga nagbunga sab ang ilang pagsakripisyo aron ko maka-eskwela.

Taras Sa Usa Ka Presidente: Usa Ka Pakighinabi Kauban si Ms. Patricia Pateña

Lima Ka Bag-ong Sugbuanong Pulong (10)

1. Abiso n. Summon, advice, or piece of advice, notice

• Ang abiso sa pagpapahawa sa mga namuyo gihatod sa kapulisan.

2. Alaot adj. Poor, unfortunate, indigent, downtrodden

• Dili angay isalikway ang mga tawong alaot; sila angay tabangan.

3. Alirong n. A group of peoples forming into a circle or crowd for that matter; or any group of houses built in a surrounded or congested area; hence, in a state of being crowded

• Nag-alirong ang katawhan ngadto kon asa nahitabo ang krimen.

4. Ariglo v. To settle down the case amicably, to pacify from pursuing the trouble; hence, to calm down the protagonists

• Gi-ariglo sa kapulisan ang pagbugno sa bana ngadto sa iyang asawa.

5. Awhag n. Advice, notice, summon, information

• Awhag sa mga ginikanan paingon sa ilang mga anak nga magtinarong sa pag-eskwela aron mahimong malampuson.

Talaan sa Miaging Semana (3)

Minahal kong Diary,

Nalipay gayod ako nga hayahay kining semanaha. Nakaginhawa na intawon ko sa kadaghan sa buluhaton sa miaging semana sa midterm exams. Natagbaw gayod ko sa akong pahuway. Nabag-ohan sab ko nga wala ko’y angay buhaton tungod naanad ko nga aduna ko’y giasikaso matag gabii. Karong semanaha gisugdan ang ikatulong bahin sa semester ug nalipay ko nga hapit na gayod ko makalampus niini. Paspas gayod kaayo ang paglihok sa oras nga wala na nako mabantayan nga nakaabot na diay ko niining puntoha. Ang kinabuhi nagpadayon gayod, busa angay sab nga magpadayon kita sa atong kaugalingong kinabuhi.

Niining semanaha, usa sa dili gayod nako makalimtan ang pagsaulog sa “Pepita.” Kini usa ka pasundayag sa mga magtutungha sa Mass Communication isip mga bantugang Sugbuanon/Pinoy. Ang maong kalihukan aduna’y tema nga “Ako Usa Ka Sugbuanon Ug Mao Kini Akong Gipasigarbo.” Debate, mga dula, ug mga balak ang nakahatag og lingaw sa maong panghitabo. Isip usa ka sakop sa production team, nakita nako ang kahago sa akong mga kauban aron maporma lang kining kalihukan. Tungod niini, nahimong malampuson ang “Pepita.” Mabuhi ang Sugbuanon!

(Friday, August 15, 2008)

Nibisita ang college department sa St. Theresa’s College ngadto sa CICC aron makig-“Suroy Suroy Sugbo.” Didto, nakita nako nga daghan gayod kaayo og mga bahandi ang Cebu nga angay ipasigarbo.

Homan sa CICC, ang University of San Jose – Recoletos na sab among gibisita. Sa pagsaulog sa ika-beinte ka tuig nga pagsibya sa ABS-CBN Central Visayas, nagkatapoktapok ngadto ang mga tunghaan nga kauban sa Cebu Alliance of Mass Communication Students (CAMS). Sa maong kalihukan, aduna’y lantugi ug panagbangga sa Campus Patrol nga giapilan sa mga sakop nga tunghaan. Aduna sab gi-andam ang ABS-CBN nga pakigpulong bahin sa media ethics ug naghatag sab sila og guidelines bahin sa news reporting nga giulohan nilang Leo Lastimosa, Atty. Haide Acuña ug Rico Lucena—mga bantugang media practitioners karon. Lingaw gayod ni nga panghitabo ug daghan sab ko og nakat-onan gumikan niini nga makatabang gayod kanamo isip mga estudyante sa Mass Communication. Nagpasalamat gayod ko sa maong mahinungdanong higayon.

Lima Ka Bag-ong Sugbuanong Pulong (9)

1. Siyaok n. Scream, a sharp outcry, shrill cry; shout, a sudden loud cry, a loud burst of voices

• Katarungan ang siyaok sa pamilya sa biktima.

2. Sugilon v. To speak of, to tell a story, to converse with others

• Bahin sa nahitabong aksidente ang iyang gisugilon.

3. Sugyot n. Suggestion, proposition, opinion, proposal

• Gi-sugyot ang kadaghanan sa paglakaw aron maminusan ang gasto sa gasolina.

4. Sulagma adj. Coincidental, accidental, unexpected, unplanned

• Sulagma gayod kon mag-abot sa usa ka lugar ang nagkabaiwas nga magtiayon.

5. Sum-ol adj. Tasteless, monotonous, falling appetite, dull, unsavory

• Sum-ol na kaayo ang pagkaon sa tindahan.

MIDTERMS: Pakighinabi Kauban si Mdm. Camila Lapera

PAGTUDLO: USA KA MISYON

Ika-pito sa Agosto, tuig dos mil otso—duha ka adlaw mitapos sa iyang ika-seisenta ka tuig gumikan sa iyang adlaw nga natawhan, nahisayran ko ang pagkatao isip beteranong magtutudlo ni Mdm. Camila Lapera. Mama Mia sa kadaghanan, siya treintra y tres na ka tuig naghatag og serbisyo sa Saint Theresa’s College dinhi sa dakbayan sa Sugbo.

Usa ka matinumanong anak, gipasagdan niya ang pagdahum nga mahimong accountant ug nituman sa gusto sa iyang amahan nga mahimong usa ka Chemical Engineer. Homan sa pagtrabaho sa planta sa DOLE ngadto sa Davao, gihatagan siya og higayon—siya milangyaw sa usa ka ekslusibong eskwelahan sa Cagayan ug didto nakita niya ang iyang kaugalingon sa tagsatagsa ka mga kasingkasing sa iyang mga estudyante. Gumikan niini, nikuha siya og mga Education units ug mikuha sab siya sa National Board for Teachers. Gipadayon niya iyang misyon sa kinubuhi—ang pagtudlo—ug kini nagdala kaniya sa Saint Theresa’s College.

Maayo gayod bisan yano lang ang iyang pamaagi sa pagtudlo: disiplina; pagdasig sa pagpangutana; pagsumpaysumpay sa adlawadlaw nga panghitabo ngadto sa tulun-an; pagsingit sa paglingawlingaw ug makahimuot nga istorya kauban ang mga estudyante; ug husto nga pagsabot ug pasensya. Gawas sa pagtudlo og siyensya ug matematika, iyang kinaunahang tumong ug tinguha ang pag-ambit ngadto sa iyang mga estudyante og mga mithi—sa kalikupan ug sa espirituhanong bahin sa ilang kinabuhi.

Apan bisan ang beteranong magtutudlo aduna usab mga dili mahilikayan nga mga kaugalingong kapakyasan—ang abilidad sa iyang mga estudyante sa paghunahuna ug ilang kakulangan sa pasensya ug pagsakripsyo nga alang kaniya, mahimong gidala sa bag-ong teknolohiya.

Dili gayod sayon ang kinabuhi sa usa ka magtutudlo, ug kini giangkon ni Mdm. Lapera. Apan ang pag-alagad isip magtutudlo ug ang responsibiliad isip ikaduhang inahan kinahanglang ubanan gayod og pag-ampo ug paghigugma sa trabaho. Mao kini ang hinungdan kon ngano nakaabot siya og labing dugay nga pagserbisyo. Nakita ni Mdm. Lapera ang iyang kalampusan ngadto sa pagbisita kaniya sa iyang mga miaging estudyante nga malampuson na karon sa ilang tagsatagsa ka mga linya. Sila mobalik aron magpasalamat ug paghatag og handog alang sa iyang natampo sa ilang kinabuhi. Usa gayod kini sa dili makalimtan niya sa pagtudlo.

Natagbaw gayod siya sa iyang trabaho isip magtutudlo, ug mingawon gayod siya niini sa panahon nga siya moretiro na. Kon mahimo pang balikon niya ang iyang kinabuhi, pilion gihapon niya ang pagtudlo tungod mao kini iyang hangyo ngadto sa Ginoo: ang matagaan siya og maayong lawas aron siya magpadayon sa pagtudlo.

Hangtod karon, iyang kasingkasing wala gihapon mitiguwang sa pagtudlo ug nagpabilin siyang malipayon tungod sa inspirasyon nga iyang nakuha gumikan sa gugma ug pagdawat kaniya sa iyang mga estudyante ug sa tanang nag-abag kaniya aron siya mahimong malampuson. Wala sab gayod niya hikalimti ang pagsangpit ngadto sa Ginoo, sa Dakong Magtutudlo, aron magpasalamat sa Iyang pagkamatinabangon ug sa pag-giya kaniya sa iyang pagtudlo.

Ang kaugmaon sa mga magtutungha mao ang kaugmaon sa nasod. Ang kalampusan sa kabatan-onan nagagikan sa pag-amuma ug sa pagtudlo kanila. Busa, dakong responsibilidad ang anaa sa mga kamot sa mga magtutudlo—ug mao kini ang gibarugan ni Mdm. Camila Lapera.

Talaan sa Miaging Semana (2)

Minahal kong Diary,

Ania na pod ako karon, nagasulat kanimo bahin sa usa na pod ka miaging semana sa akong kinabuhi isip usa ka magtutungha. Semana kini sa midterm exams, busa ang pagtuon ang akong gihatagan ug dakong pagtagad. Pagsugod pa lang sa semana sa miaging Dominggo, nagsugod na sab dayon ko sa pagtuon aron pagpangandam sa mga exam sa Lunes. Giseryuso sab nako ug maayo ang mga misunod nga mga exam nga gitakda sa ubang adlaw sulod sa semana. Tungod niini, aduna’y mga adlaw nga gamay ra gayod ang akong oras sa pagtulog. Apan karon nga mitapos na ang mga exam, mobawi gayod ko sa akong kakulang sa pahuway.

Mitapos ang semana nga ako nalipay ug natagbaw sa akong disiplina sa pagtuon. Hinaut pa unta nga maanindot ang resulta sa akong gipunayan og trabaho aron dakong kalipay ang akong mahatag sa akong mga ginikanan. Nagpasalamat gayod ako sa Ginoo sa Iyang wala’y hunong nga gabay ug sa pagtabang Niya kanako aron mahimo kining usa ka malampusong semana.

Lima Ka Bag-ong Sugbuanong Pulong (8)

1. Bagotbot n. An act of murmuring or which murmur in excessive uttering

• Nagbagotbot ang mga pasahero sa Cebu Pacific mahitungod sa labing hinay nga serbisyo.

2. Balaknon adj. Poetical, rhythmical

• Nadani si Maria sa mga balaknong pulong ni Juan bahin sa iyang gugma sa dalaga.

3. Baliskad adj. Accidental overturning, accidentally turned upside down, grounded, as in the case of a vehicular head-on collision, and the like

• Mibaliskad ang awto dala sa kakusog sa pagbangga niini ngadto sa trak de karga.

4. Bantay-suroy n. Patrol

• Matag gabii, ang kapulisan magbantay-suroy sa kadalanan sa Sugbo.

5. Bayaw v. To rise up high, to soar into the air

• Ibayaw nato ang atong kasingkasing ngadto sa Kahitaas-an bugti sa dakong gugma nga gihatag sa Ginoo kanato.

Talaan sa Miaging Semana (1)

Minahal kong Diary,

Katapusan na gayod sa semana! Daghandaghan sab ang nahitabo kanako sulod sa lima ka adlaw nga pag-eskwela. Kakapoy gayod ang gibati sa akong lawas. Apan wala ko nakabati ug pagmahay mahitungod daghan sab ko’g nakat-onan bisan pa’g nagluya na. Sunod semana midterm exams na mao puno ug mga buluhaton kining semanaha nga bag-o lang mitapos. Daghandaghan sab ang mga gipangayo sa among mga magtutudlo nga gikinahanglan aron makalampos mi sa midterm. Wala ug tuo, aduna’y dinalian nga mga tinugyan nga buluhaton. Sulod sa lima ka adlaw, wa sab ko nahimutang sa pagsige ug hunahuna sa umaabot nga exams.

Hasol sab ang miaging clearance signing mahitungod nagdungan akong klase ug ang gitakdang oras sa pagpirma. Lisod timing-on ang mga tawo nga akong gipangita. Lainlain man gud ang akong kinahanglan duolon aron makuha nako akong test permit. Daghan sab kaayo ang mga bayronon nga apil niini. Nahurot gayod ang sapi sa akong mga ginikanan. Apan nagpasalamat gayod ko nga wala ko’y matrikula nga hunahunaon.

Gikan sa akong natagamtam sa mitapos nga semana, nakat-on ko nga labing maayo kon dili nako sayangon ang oras sa wala’y pulos nga mga binuhatan ug angay gayod nga sugdan dayon ang mga gikinahanglang buluhaton samtang dako pa og panahon.

Lima Ka Bag-ong Sugbuanong Pulong (7)

1. Maabiabihon adj. Hospitable, respectful, accommodating

• Timailhan sa mga Pilipino ang ilang pagka maabiabihon.

2. Mabudhion adj. Unfaithful, treacherous, traitorous, perfidious, untrustworthy, unreliable; faithless, infedil

• Aduna’y mga mabudhion nga mga tawo, busa dili angay magpataka ug salig bisan kinsa.

3. Makadani adj. Pleasing, attractive, charming

• Ang kagwapa ni Maria makadani.

4. Makigdaiton adj. Friendly, loving, solicitous, charitable

• Daghan modayeg sa tawo nga makigdaiton.

5. Makinaadmanon adj. Intelligent, wise, educated, knowledgeable, scholarly

• Ang tawo angay sab nga makinaadmanon hilabi na kon bahin kini sa gugma.